Category: Thomas Blogs

There is much compassion these days for the children from Moria. Nonetheless, the focus on the humanitarian side of this case ignores the political cause behind these abuses.

Marathon Man and ‘our European Way of Life’, Open Democracy 27 October 2020

Externalization is a core element of the Pact on Migration and Asylum proposed by the European Commission on 23 September 2020, and has been key to European policies since 1990. As 2015 has shown, even sustaining a limited number of asylum seekers and refugees when compared to more seriously affected parts of the world leads to an experienced crisis. Consequently, the Pact focuses on preventing irregular migration, and seeking asylum is considered as a subset of irregular migration. This essentially coercive approach to cooperation (focussing on the question of how the EU can make other countries do what is in the EU’s interest) ignores the reality that the EU and many third countries have conflicting interests and normative perspectives when it comes to migration and mobility. This contribution addresses that assumption.

“I wish there was a treaty we could sign”, Forum on the new EU Pact on Migration and Asylum in light of the UN GCR 28 September 2020; also published in Sergio Carrera & Andrew Geddes (eds): The EU Pact on Migration and Asylum in light of the United Nations Global Compact on Refugees. International Experiences on Containment and Mobility and their Impacts on Trust and Rights (European University Institute: San Domenico di Fiesole 2021; doi:10.2870/541854), 61-70

Een aantal organisaties en personen riep samen met circa 40 gemeentes gezamenlijk nogmaals het kabinet op om gehoor te geven aan de noodkreet van Griekenland en de aanbeveling van de Europese Commissie¹ om maximaal 500 kinderen over te nemen die zonder familie vast zitten in Griekse vluchtelingenkampen. Elf landen geven gehoor aan deze oproep, waaronder Duitsland.

Lees de volledige blogpost van Flip Schüller en Thomas Spijkerboer op het NJB blog van 23 april 2020

Volgens de Turkse president Erdogan zijn 18000 migranten uit Turkije de grens met Europa overgestoken, zo berichtte NRC. Bewijs daarvoor leverde Erdogan niet, wel kondigde hij aan dat dit aantal nog kon oplopen. ‘We zullen de grenzen niet sluiten. De Europese Unie moet zijn beloftes nakomen’, aldus Erdogan. Vrijdag riep Turkije de NAVO bijeen en vroeg om concrete steun om in Syrië in te grijpen. Ook toen al dreigde Erdogan de grenzen naar Europa open te zetten als de EU niet over de brug zou komen. Zo op het eerste gezicht lijkt Turkije hier cynisch politiek te bedrijven, maar wie zich even verdiept in deze geschiedenis zal zien dat dit onderdeel van een veel groter politiek spel is. En dat spel heeft meerdere spelers, maar één duidelijke regel: de Syrische vluchtelingen fungeren als speelbal. Hoe wordt het spel gespeeld?

Veiliger gebieden

Syrische vluchtelingen worden al geruime tijd aan de grens bij Turkije tegen gehouden in zogeheten ‘more safe areas’. Dat is een gezamenlijk Europees-Turks plan en vastgelegd in de EU-Turkije deal van 18 maart 2016. Dat klinkt fraai natuurlijk, ‘veiliger gebieden’, wie is er immers tegen meer veiligheid? Maar achter deze newspeak gaat welbeschouwd een Europees trauma schuil. Terwijl Nederland voorzitter was van de Europese Raad is zorgvuldig aan een constructie gesleuteld die garandeerde dat er Europese verantwoordelijkheid zou worden vermeden voor een nieuw Srebrenica. Vandaar geen ‘veilig gebied’ maar een ‘veiliger’ gebied. Ten tweede zijn er geen VN of Europese troepen die de veilig(er)heid van de bevolking daar garandeert. Er zijn wel Turkse troepen, maar die zijn daar niet om de bevolking te beschermen, maar Turkse belangen.

Deze ‘veiliger’ gebieden zijn vanaf het begin een vorm van volkenrechtelijke gevaarzetting van de Syrische bevolking geweest. Immers, er werden honderdduizenden, en inmiddels naar verluidt een miljoen mensen bij elkaar gebracht, beschikbaar voor wie er ook maar een punt wilde maken – Syrië kan dat met een paar vaten chloorgas, Turkije door de grens te openen, anderen door weer eens wat ziekenhuizen of scholen te bombarderen.

Gesloten grenzen

Het streven naar veiliger gebieden in Syrië impliceert natuurlijk niet dat Turkije ook zijn grenzen naar Syrië zou moeten afsluiten. Toch is dat wel wat Turkije gedaan. En ook dit is medegefinancierd met EU-gelden. Dat een land zijn grenzen sluit om te voorkomen dat vluchtelingen die een buurland ontvluchten internationaalrechtelijke bescherming kunnen inroepen is in strijd met het verbod van refoulement uit het internationaal recht. Weigering aan de grens valt immers onder het begrip refoulement, en refoulement is verboden onder internationaal recht (zie recent bijvoorbeeld de recente uitspraak van Europees Hof voor de Rechten van de Mens,  para 178). Dus als Turkije nu overweegt zijn grens te openen voor Syrische vluchtelingen, dreigt Turkije zich aan internationaal recht te gaan houden – wat het met volle steun van de EU sinds 2016 niet gedaan heeft. Maar het internationaal rechtelijke verbod op refoulement staat kennelijk niet in de spelregels als het om Syrische vluchtelingen aankomt.

Opvang in de regio

Ondertussen vangt Turkije per inwoner 20 keer zo veel Syrische vluchtelingen op als de EU. In Turkije zijn 3.585.209 vluchtelingen op 81.4 miljoen inwoners (4.4% van de bevolking). In de Europese Unie werden tussen 2010 en 2019 1.168.850 Syriërs opgevangen (incluis VK), op een bevolking van (met VK) 513,7 miljoen (0.2% van de bevolking). Ondertussen wordt de opvang van de vluchtelingen in Syrië en in Turkije chronisch onvoldoende gefinancierd. Zie voor het financieringsgat van opvang vluchtelingen in Syrië onderstaand plaatje. De grafiek gaat over alle humanitaire hulp in Syrië – de toestand kan in Idlib heel goed nog wat dramatischer zijn omdat de zaak daar weliswaar voorspelbaar, maar nu wel in rap tempo uit de hand loopt. Voor financiering van vluchtelingenopvang in Turkije is het beeld vergelijkbaar (een financieringsgat van 30%). 

Schaak

In het licht van deze geschiedenis is de zet van Erdogan om de grenzen naar Europa te openen wel te begrijpen. Turkije is qua opvang al jaren overbelast, en de EU slaagt er maar niet in om de rekening te betalen (ondanks veel kabaal over geld dat naar Turkije gaat). Turkije mag dan juridisch verplicht zijn om Syrische vluchtelingen aan de Turks-Syrische grens asiel te bieden, ze zijn niet verplicht te voorkomen dat deze vluchtelingen richting Europa reizen. Bovendien is de EU twee Europese verplichtingen uit de Turkije deal niet nagekomen (visumvrijstelling voor Turkije, en versnelde toetredingsonderhandelingen). Nee, Erdogan speelt het spel zoals Europa het al jaren doet. Het lot van de Syrische vluchtelingen lijkt ondertussen niemand te deren.

Een verkorte versie van dit artikel verscheen in NRC-Handelsblad, 2 maart 2020

In 2014-2015, the European Union adopted three financial measures in order to cooperate with neighbouring countries in the field of migration policy: the EU Trust Fund for Africa, the EU Trust Fund for Syrian refugees, and the Facility for refugees in Turkey. These European external migration funds are subject to the ordinary public procurement rules to which both the member states and EU institutions themselves are subject. However, for the projects implemented through these financial measures, there is often no open competition. How does this relate to European public procurement law?

The full blogpost was published on EU Immigration and Asylum Law and Policy on 28 November 2019. A Spanish translation has been published here.

Nieuwe Europees vluchtelingendeals zijn niet nodig. Het verdrag uit 1951 is nog altijd prima.

De volledige tekst verscheen in Trouw, 8 juli 2019.